Literatura dziecięca w nauczaniu początkowym może odegrać dużą rolę w kształceniu i wychowaniu pod warunkiem, że zostanie umiejętnie wykorzystana. Duże róż­nice w umiejętnościach czytania i słuchania na tym etapie rozwoju determinują podejście i postępowanie nauczyciela. Chodzi o to, aby czytanie i omawianie treści fragmentu, a nawet rozdziału utworu nie było nużące, aby zachęcało do czytania i poznawania losów bohatera lub bohaterów książki.

Na tym etapie rozwoju edukacja literacka opiera się na odpowiednim doborze utworów dla dzieci. To przede wszystkim ciekawe wiersze, różnego typu zagadki, żarty lite­rackie, baśnie i bajki, opowiadania fantastyczne, przyrodnicze oraz utwory o charakterze społeczno-obyczajowym. Niezależnie od gatunku wszystkie utwory literatury dzie­cięcej nawiązują do otoczenia i najbliższego środowiska dzieci. Są, jak widać, zgodne z zasadami integralnej treści programu.

Nauczyciel pełni bardzo ważną rolę pośrednika między dzieckiem a utworem lite­rackim. Czyni to w zamiarze dobrego przygotowania dziecka do obcowania z tekstem literackim, do umiejętności odbioru treści, a w konsekwencji do uczestnictwa w życiu kulturalnym szkoły i środowiska.

Literatura dziecięca pełni wielorakie funkcje, a szkoła powinna rozbudzać potrze­by i zainteresowania czytelnicze uczniów. Dziecko, obcując z literaturą, powinno czuć przyjemność i zadowolenie (wówczas możemy mówić o sukcesie).

Wszystko to ma sens jeśli nauczyciel potrafi wydobyć z utworu walory kształcące, poznawcze i wychowawcze, zaciekawić, a nawet zainteresować nimi uczniów i zachęcić ich do bliższego poznania, jeżeli potrafi odwoływać się do indywidualnych przeżyć młodego czytelnika świadomie inspirując odbiór i wykorzystanie treści utwo­ru. Krytycy literatury dziecięcej i młodzieżowej zgodnie stwierdzają, że powinna ona spełniać wielorakie funkcje: edukacyjne, estetyczne, emocjonalne i zabawowe. Chodzi o literaturę, która oddziałuje na wszystkie sfery osobowości. Rzecz w tym, aby dziecko czytając opowiadanie czy wiersz bawiło się i przeżywało różne sytuacje z bohaterem, a przy okazji poznało zasady dobrego wychowania, środowisko bohatera i swoje.

Kontakt z literaturą pomaga w realizacji wspomnianych już funkcji. Irena Słońska wierzy głęboko, że książka ma moc wpływania na wolę i uczucia czytelnika, budzenie i krystalizowanie zainteresowań, kształcenie jego postawy życiowej, ideałów, inspira­cji, że wpływa na postępowanie.